Sophie, het eerste kind

Het eerste kind van het keizerspaar was een meisje, de kleine Sophie. Een uitvoerige beschrijving van de geboorte danken we aan de aartshertogin Sophie, die een ware idylle in haar dagboek schreef. Opvallend was alleen, dat Elisabeths moeder Ludovica niet bij de geboorte aanwezig was, wat eigenlijk (op zijn minst bij het eerste kind van een dochter) gebruikelijk was. Nog meer geklets. Zo schreef als voorbeeld een dame van het gezelschap aan haar vriendin: »De moeder van de keizerin verblijft op haar landgoed, waarover men zeer verbaasd is. Ze zou geen uitnodiging ontvangen hebben. Elk ding heeft zijn oorzaak, daar valt niet over te twisten.«. Daaruit is op te maken, dat die familietwisten in wijdere kringen al bekend waren.
Wat ook zeer opvallend was. De keizer was aanwezig bij de bevalling van zijn eerste kind. Iets wat in deze tijd helemaal niet zo gebruikelijk was.

Op 5 maart 1855 in de morgen wekte de keizer zijn moeder om zeven uur in de ochtend, omdat de weeën waren begonnen. Met een handwerkje ging Sophie voor de keizerlijke slaapkamer zitten en wachtte. »en de keizer ging en kwam van haar naar mij«, schreef Sophie.
Toen tegen elf uur de weeën sterker werden, ging Sophie naast de keizer aan het bed van haar schoondochter zitten, observeerde elke beweging van het paar: » Sisi hield de hand van mijn zoon tussen de hare en kuste die met opgewekte en respectvolle tederheid; dat was zo ontroerend en dat maakt hem aan het huilen; hij kuste haar zonder onderbreking, trooste haar en klaagde met haar en keek mij bij elke wee aan, om te zien of ik daarmee tevreden was. Toen deze elke keer sterker werden en de onsluiting begon, zei ik het tegen hem, om Sisi en mijn zoon nieuwe moed te geven. Ik hield het hoofd van het goede kind vast, de kamervrouw Pilat de knie en de vroedvrouw hielt haar van achteren vast. Eindelijk naar enige goede en lange weeën kwam het hoofd en gelijk daarna was het kind geboren (na drie uur) en ze schreeuwde als een kind van zes weken. De jonge moeder zei met een uitdrukking van zo ontroerende gelukzaligheid: »oh, nu is alles goed, nu is het me onverschillig wat ik geleden heb!« De keizer brak in tranen uit, hij en Sisi hielden niet op zich te kussen en zij omarmde mij de opgewekste gelukzaligheid. Sisi schouwde haar kind met betovering aan en zij en de jonge vader waren vol zorgen voor dat kind, een groot en sterk meisje.« De keizer zag de gelukwensen de in de voorkamer verzamelde familie tegemoet. Nadat het kind gewassen en aangekleed was, nam Sophie het op haar arm en ging naast Sisi’s bed zitten, waar ook de keizer was. Ze wachtten tot Sisi tegen zes uur insliep. »Zeer tevreden en opgewekt« nam de keizerlijke familie de tee. De keizer rookte met zijn jongere broer Max een sigaar en maakte een praatje met hem. In de kerk werden Dankgodsdiensten gehouden.
Bijna nergens werd de overtroffen positie van Sophie in deze keizerlijke familie zo zichtbaar als in deze uitzonderlijke situatie. De vroedvrouw gehoorde haar commando. De keizer, onzeker als elke jonge vader, zocht angstig in de gelaatsuitdrukkingen van zijn moeder om de voortgang van de geboorte te ervaren. De nog maar zeventienjarige Elisabeth was zonder bijstand van haar moeder Ludovica, helemaal aan haar schoonmoeder overgeleverd. Ondanks alles was haar houding nog gedurende de ergste weeën van »eerbiedige, respectvolle gelukzaligheid« voor Franz Jozef, zoals Sophie schreef. Deze houding was het, die Sophie van de jonge keizerin in alle, zelfs in deze bijzondere situatie als vanzelfsprekend achtte.

Sisi’s latere klagen, dat haar het kind gelijk na de geboorte afgenomen is, moet met enige voorbehouden bejegenen. Zo slim kan het, zeker in de eerste weken na de geboorte, zeker niet gewezen zijn. De jonge keizerin schreef drie weken na de bevalling van een verwante in Beieren: » Mijn kleine is werkelijk al zo mooi en geeft de keizer en mij ongehoord veel vreugde. Aanvankelijk kwam het mij echt eigenaardig voor om een geheel eigen kind te hebben, het is als een geheel nieuwe vreugde, ook ik heb de kleine de gehele dag bij mij, behalve wanneer ze uit wandelen gedragen word, wat bij dat mooie weer vaak mogelijk is.«
Maar als vanzelfsprekend moest de jonge moeder zich naar het regiment van de schoonmoeder zonder tegenspraak schikken – evenals de keizer van kinds af aan gewend was. Het kind kreeg de namen Sophie, de grootmoeder werd peettante. Sisi werd daar ook niet naar gevraagd.

De kleine Sophie nam tot haar dood in 1857 in het hart van haar grootmoeder een beduidende positie in. Het dagboek is met details van de verzorging van de zuigeling gevuld. Alles ontstak de grootmoederlijke trots van de normaal zo koele aartshertogin: elke kleine vooruitgang in de ontwikkeling, elke ontkiemdende tand was het waard om in het dagboek van de aartshertogin opgetekend te worden. Vanzelfsprekend verscherpte deze grootmoederlijke ijver, ja bezitsaanspraak , de familieproblemen in het keizershuis. De zeventienjarige, onervaren Elisabeth trok zich vervaard terug.: Nog niet eenmaal heeft een geboorte van een kind haar positie aan het hof kunnen verbeteren.

Bron: Kaiserin wider Willen; Brigitte Hamann.